Grote onderwijskloof voor duurzame kartrekkers

De overstap naar duurzame energie verhoogt de druk op de technische arbeidsmarkt. De energietransitie vereist aanzienlijke investeringen en verbetering van zowel het energienetwerk als het warmtenet. Echter, het gebrek aan voldoende technisch personeel belemmert de realisatie van deze essentiële voorzieningen. Een groot tekort aan technische vakmensen zet de BV Nederland onder druk en zorgt dagelijks voor stress bij de technici in het veld. Ondertussen is het imago van de techniek aan een opmars bezig.

Huidige veranderingen in het onderwijslandschap

Rob van Leeuwen, QHSE-manager en Bob Ploegmakers, Capaciteitsmanager bij Kersten zijn al jaren werkzaam in de branche en bekijken de huidige situatie kritisch: "Het mbo heeft de afgelopen 25 jaar weinig vooruitgang geboekt, en het imago van de bouw en techniek was lange tijd matig. Jongeren kregen vaak het advies om verder te studeren, met je handen werken was maar zo zo. Dit beeld begint te veranderen, met de energietransitie als drijvende kracht. De rol van de techniek is cruciaal, ineens zijn we de toekomstmakers."

Tekorten en achterblijvend salarisniveau

Bob ziet dat er dringend actie nodig is om het vak nog aantrekkelijker te maken. Het is niet voor niets dat het ROVC voor 2030 een tekort van 50.000 technici voorspelt: “Gezien de tekorten aan technici zou je verwachten dat hogere salarissen geen probleem zouden vormen. Het salarisniveau blijft echter wel achter. Dit is duidelijk te zien aan de vastgelopen cao-onderhandelingen, het is een struikelblok. De technieksector blijft een competitieve markt waarin de prijsniveaus relatief laag blijven om de concurrentiepositie te behouden.” “Jammer”: zegt Bob. “De regionale opleidingscentra hebben eerder kansen gemist door te kiezen voor studierichtingen die vooral ‘doorlerenden’ aantrekken, geen praktijkgerichte doeners. Gelukkig is er wel wat verbetering merkbaar.”

Huidige behoeften en tekortkomingen in technische opleidingen

Rob legt uit dat het in het huidige onderwijslandschap ontbreekt aan specialisatiemogelijkheden. “Er is een dringende behoefte aan meer gespecialiseerde opleidingen in de infratechniek. Met de noodzaak om 100.000 kilometer aan kabels te installeren en 50.000 transformatoren te plaatsen, is het duidelijk dat er een groot tekort is aan geschoold personeel. Ondanks deze grote vraag bieden slechts enkele ROC’s echt relevante opleidingen aan. Netbeheerders nemen vaak het heft in eigen hand door hun personeel zelf op te leiden volgens de BEI-normen. Voor studenten die een mbo-diploma willen behalen, is de keuze zeer beperkt.”

Overbrugging van de kloof tussen onderwijs en praktijk

Er is nog een aardige weg te gaan binnen het onderwijs. Bob: “Om de kloof tussen het huidige onderwijs en de praktische behoeften van de industrie te dichten, moeten onderwijsinstellingen de technologieën van vandaag gaan doceren. Scholen lopen momenteel sterk achter op de praktijk. Door een actieve samenwerking met leerbedrijven kan de lesstof beter aansluiten op de praktijk. Een voorbeeld hiervan is de traditionele focus op buisinstallaties: buigen en beugelen, terwijl deze technieken in de hedendaagse praktijk nauwelijks nog voorkomen. Het onderwijs moet vernieuwen om relevant te blijven.”

Visie van Kersten op opleiden en kwaliteitsbewaking

Rob en Bob hebben een helder kader voor het opleiden van personeel binnen en buiten hun bedrijf. “Bij Kersten is de visie op opleidingen gericht op flexibiliteit en maatwerk. Wij pleiten voor een modulaire opzet van mbo-opleidingen, waarbij studenten met deelcertificaten op hun eigen tempo kunnen studeren. Dit stelt ze in staat om niet te hoeven wachten en om opleidingen te kiezen die relevant zijn voor hun werk in de praktijk. Kersten stelt bijvoorbeeld specifieke kwalificatie-eisen die zijn afgestemd op de werkzaamheden binnen het bedrijf. We focussen op het denkniveau en de praktische vaardigheden van de studenten, zoals het veilig kunnen werken aan een elektrische installatie en risicobewustzijn in plaats van minder relevante vakken zoals burgerschap of Engels. Het is nu zaak om studenten niet te laten stranden tijdens hun leerproces op vakken die ze niet verder helpen binnen hun beroepspraktijk.”