In Nederland zijn nog steeds zeven miljoen woningen en een miljoen utiliteitsgebouwen, zoals scholen en bedrijven, grotendeels afhankelijk van aardgas. Het doel is om in 2050 volledig aardgasvrij te zijn. De Algemene Rekenkamer onderzocht of het huidige overheidsbeleid voor de warmtetransitie op koers ligt of dat bijsturing noodzakelijk is.
Zo is bijvoorbeeld gekeken naar de stimulerende maatregelen die de overheid trof voor alternatieven van aardgas zoals warmtepompen en warmtenetten met subsidies. Denk aan de ISDE en de Warmtenet Investeringssubsidie (WIS). Het rapport genaamd ‘Een koud bad voor warmtenetten’ voorziet enkele knelpunten die de transitie belemmeren.
Tegenstrijdige subsidies en onrendabele top
Hoewel de overheid warmtenetten als een belangrijke collectieve oplossing ziet, subsidiëren zij tegelijkertijd ook veel warmtepompen. Dit kan een probleem vormen, want als gebouweigenaren eenmaal een warmtepomp installeren, is de overstap naar een warmtenet minder aantrekkelijk. Dat leidt weer tot een stijging van de kosten per aansluiting en dreigt de financiering van warmtenetten onrendabel te maken. Voor een succesvolle warmtetransitie is samenhangend beleid cruciaal. Het rapport adviseert om geen warmtepompen te subsidiëren in gebieden waar een warmtenet gepland is. Bovendien worden vermeden kosten, zoals netverzwaring bij elektrische oplossingen, niet meegenomen in de subsidiecriteria voor warmtenetten, wat de haalbaarheid verder onder druk zet.
Bescherming van de consument
Naast de financiële uitdaging is er ook een risico voor consumenten. Tot 2024 was er onvoldoende bescherming tegen hoge warmtetarieven. Afnemers van warmte kunnen niet overstappen naar een andere aanbieder, waardoor eerlijke prijzen essentieel zijn. De Autoriteit Consument en Markt (ACM) heeft sinds 2023 extra bevoegdheden om rendementen te controleren en tariefcorrecties door te voeren. De effectiviteit hiervan moet de komende jaren blijken. De conclusie uit het rapport hiervoor is dan ook: evalueer tijdig of de ACM met deze nieuwe instrumenten de consument wél voldoende kan beschermen tegen onterechte tariefstijgingen van warmtebedrijven. Alleen zo kan Nederland een toekomstbestendige, betaalbare en efficiënte overstap maken naar duurzame warmte.
Lees hier het hele rapport van de Algemene Rekenkamer met daarin interessante inzichten over de warmtetransitie.
Artikelen
We staan aan de vooravond van een enorme transitie. Lees alles over onze innovaties en oplossingen.
