Duurzaam omgaan met F-Gassen

De energietransitie en het belang van het duurzaam omgaan met bijvoorbeeld F-gassen

De gefluoreerde gassen, de F-gassen of HFK’s, hebben een grotere impact op het klimaat dan de CO₂-uitstoot. F-gassen worden onder meer gebruikt als koelmiddel in koel- en vriesunits, airco’s en warmtepompen.

Wanneer er gesproken wordt over het tegengaan van broeikasgassen, gaat het meestal over de vermindering van de CO₂-uitstoot. F-gassen komen weliswaar in mindere mate voor in de atmosfeer dan CO₂, maar hun opwarmende effect is veel groter. Het broeikaseffect van HFK's is volgens het kenniscentrum Infomil van Rijkswaterstaat 124 tot 22.800 maal groter dan het broeikaseffect van CO₂.

De Europese Unie wil dat het gebruik van F-gassen voor 2050 volledig is uitgebannen. Het Europees Parlement heeft hiervoor in maart nog een geupdate versie aangenomen van F-gassen regulering 517/2014. Dit betekent onder meer strengere eisen aan de producten die F-gassen bevatten en een verbod op het gebruik van deze gassen in sectoren waar (economische en technologische) alternatieven zijn.

Werken en regels?

Het terugdringen van broeikasgassen als de F-gassen (en ook methaan en lachgas) blijkt zeer bepalend voor het behalen van de klimaatdoelen, zo constateren Nederlandse Klimaatwetenschappers in een studie die is gepubliceerd in Nature Communications. Over die klimaatdoelen: in 2030 moet Nederland 55% minder broeikasgassen uitstoten vergeleken met 1990 en in 2050 wil ons land klimaatneutraal zijn. Dit beleid valt binnen de afspraken die in de Europese Unie zijn gemaakt.

Maar van veel van de genomen maatregelen is het volgens de klimaatwetenschappers onzeker of ze wel werken. Het FD van 2 juni besteedde hier aandacht aan en schrijft dat er een onzekerheidsmarge is van 240 miljard ton. Het beleid is vaak niet specifiek genoeg, iets wat een doel als het beperken van de opwarming tot 1,5 graad Celsius in gevaar brengt, aldus het FD.

Voorkom emissie

Wat nodig is, is een verfijnder en nauwkeuriger klimaatbeleid door overheden. De maatregelen voor de reductie van specifieke broeikasgassen zoals methaan, lachgas en F-gassen moeten veel gerichter zijn. Waar het om gaat is het voorkomen van emissie, stelt Rob van Leeuwen, KVM Manager bij Kersten Techniek. Daar zit nog veel ruimte, enerzijds in beleid en anderzijds in de handhaving. Hij stelt: “In de huidige F-gassenverordening EU 517/2014 is het een en ander vastgelegd, maar met alleen Europees beleid kom je er niet. Veel niet-Europese landen zijn er veel minder nauwkeurig in om emissie te voorkomen. Het zou wereldwijd beleid moeten zijn. Gassen kennen geen landsgrenzen natuurlijk.”

Geen incentives, geen sancties

Er mag dan beleid zijn, de praktijk is vaak weerbarstig, zeker als er niet echt gehandhaafd wordt. “Er zijn veel certificerende instellingen bij betrokken, zoals de KIWA en SGS Intron bijvoorbeeld”, zegt Rob van Leeuwen. “Maar de audits zijn onvoldoende. Een onderdeel van de milieueisen voor bedrijven volgens ISO-14001 is het hebben van een milieuregister. Daarin moet staan welke mogelijke gevaarlijke ‘aspecten’ je als bedrijf in huis hebt, zoals F-gassen. Maar het ijkmoment van de F-gassenbalans, waarbij je voor elk type F-gas een balans opstelt uiterlijk voor 1 maart over het voorgaande kalenderjaar, is qua karakter een te vrijblijvende toetsing. Is er veel onbalans (veel emissie), dan volgt er geen sanctie. En er is ook helemaal geen incentive als je wel je best doet. Er moet een veel gerichter perspectief komen op een abstract doel als duurzaam omgaan met gassen.”

Mindset van het bedrijf

De huidige regelgeving gaat uit van een terugfasering van F-gassen. Dit betekent dat er steeds minder F-gassen op de markt komen, waarbij in 2030 de hoeveelheid HFK’s die op de markt komen 79% minder is dan in 2015. HFK’s worden dus alleen maar schaarser en duurder.

Uiteindelijk keert de wal het schip vanzelf, want in 2030 of zelfs daarvoor zal het onrendabel zijn om volledig afhankelijk te zijn van traditionele HFK's. Wil je daar als bedrijf op wachten? Rob van Leeuwen: “Maak het echt de mindset van het bedrijf, het waarom. Je moet het echt doorleven, er het nut en de absolute noodzaak ervan inzien voor je bedrijf. Zo houd je controle, niet alleen over je processen maar ook over je waarden, over wat je echt belangrijk acht voor de toekomst.”